Stosuj antybiotyki rozważnie
Przed wynalezieniem antybiotyków, tysiące ludzi umierało z powodu zakażeń bakteryjnych, takich jak zapalenie płuc, sepsa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy infekcje po operacjach. Początki ery antybiotykowej były obiecujące, ale już wtedy obserwowano pojawianie się bakterii opornych na leczenie. Na przestrzeni lat, to zjawisko zaczęło przybierać na sile i coraz więcej bakterii, pierwotnie podatnych na antybiotyki, stopniowo stawało się opornymi poprzez wykształcenie różnorodnych mechanizmów odporności.
Nadużywanie i niewłaściwe stosowanie antybiotyków przyspieszały ten proces, który z biegiem czasu narastał. Brak skutecznych działań ograniczających nadużycia oraz zaniechanie inwestycji farmaceutycznych w nowe antybiotyki przyczyniły się do alarmującej sytuacji - antybiotykooporność stała się jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla zdrowia publicznego.
Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR) kwestionuje skuteczność leczenia i zapobiegania zakażeniom wywołanym przez bakterie, pasożyty, wirusy i grzyby. AMR pojawia się, gdy te mikroorganizmy stopniowo przestają reagować na leki z powodu presji antybiotykowej, co utrudnia leczenie infekcji i zwiększa ryzyko przeniesienia choroby na inne osoby.
Środki przeciwdrobnoustrojowe, takie jak antybiotyki, są kluczowymi narzędziami w medycynie, rewolucjonizując leczenie infekcji bakteryjnych i przyczyniając się do zmniejszenia śmiertelności. Jednak ich nieprawidłowe stosowanie, jak przepisywanie ich do infekcji wirusowych czy stosowanie zbyt szerokospektralnych leków, doprowadza do selekcji opornych bakterii.
W rezultacie pojawiają się tzw. "superbakterie", szczepy bakterii odporne na wiele powszechnie używanych antybiotyków, co ogranicza możliwość skutecznego leczenia zakażeń. Oporność na antybiotyki prowadzi do wydłużenia pobytów w szpitalu, zwiększenia śmiertelności i wyższych kosztów leczenia. To problem dotykający każdego, w każdym wieku i w każdym kraju.
W obliczu narastającego zagrożenia, pilne działania, takie jak edukacja społeczeństwa, promowanie świadomego stosowania antybiotyków, oraz wspieranie badań nad nowymi lekami, są kluczowe dla ochrony skuteczności antybiotyków i zapobieżenia potencjalnie katastrofalnym konsekwencjom antybiotykooporności. Każdy z nas ma wpływ na otaczającą nas rzeczywistość i może stać się orędownikiem rozpowszechniania wiedzy i podniesienia świadomości w kwestii oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, w tym oporności bakterii na antybiotyki.
W krajach, gdzie antybiotyki dostępne są bez recepty, zauważalny jest wzrost występowania i rozprzestrzeniania się oporności. Podobna sytuacja ma miejsce w krajach, gdzie brakuje jasnych wytycznych dotyczących racjonalnego stosowania antybiotyków, a lekarze i weterynarze przepisują je nadmiernie i nierozważnie.
Bez natychmiastowych działań istnieje ryzyko powrotu do "ery przedantybiotykowej", kiedy to nawet banalne infekcje mogły prowadzić do tragicznych zgonów. Organizacje odpowiedzialne za zdrowie publiczne alarmują, że po 75 latach od wprowadzenia penicyliny, pierwszego antybiotyku, stoimy w obliczu braku skutecznych leków do zwalczania niektórych bakteryjnych infekcji. Nawet w przypadku opracowania nowych leków, jeśli nie zmienimy naszych nawyków, oporność na antybiotyki pozostanie ogromnym zagrożeniem. Konieczne są zmiany w zachowaniach, obejmujące nie tylko rozwój nowych leków, ale także działania mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się infekcji poprzez szczepienia, higienę rąk, bezpieczny seks i odpowiednie praktyki związane z higieną żywności.
Antybiotykooporność jest określana przez lekarzy i naukowców jako cicha pandemia XXI wieku. Prognozy sugerują, że bez natychmiastowych i skoordynowanych działań, do roku 2050 liczba zgonów z powodu oporności na antybiotyki może sięgnąć aż 10 milionów rocznie, co stawia ten problem w kategorii alarmujących wyzwań współczesności.
Europejskie Centrum Kontroli i Profilaktyki Chorób (ECDC) ma kluczowe znaczenie w zakresie monitorowania, analizy i zarządzania zagrożeniami zdrowotnymi w Europie. Jednym z najpilniejszych problemów, którymi się zajmuje, jest rosnąca antybiotykooporność. Drugą organizacją zajmującą się tym problemem jest powszechnie znana Światowa Organizacja Zdrowia (WHO - World Health Organization). Obie organizacje przyjęły inicjatywę opracowania i wdrożenia zaleceń mających na celu zwiększenie świadomości społeczeństwa z obszaru ochrony zdrowia, weterynarii, ochrony środowiska i administracji państwowej na temat oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, w tym antybiotyki.
W roku 2008 ECDC ustanowiło Europejski Dzień Wiedzy Antybiotykach (EAAD), obchodzony w krajach Unii Europejskiej w dniu 18 listopada. Natomiast w okresie od 18 do 24 listopada każdego roku odbywa się Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach (WAAW), który został ustanowiony przez WHO w 2015 roku.
W Polsce, koordynatorem kampanii Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach i Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach jest Narodowy Instytut Leków w Warszawie. Współpraca międzynarodowa oraz skoordynowane inicjatywy na poziomie krajowym stanowią istotny krok w edukacji społeczeństwa i profesjonalistów, mających na celu skuteczne przeciwdziałanie problemowi oporności na antybiotyki. W tym roku, temat przewodni Europejskiego Dnia Wiedzy o Antybiotykach (EAAD) to "Wspólnie zapobiegajmy oporności na leki przeciwdrobnoustrojowe" (ang. Preventing antimicrobial resistance together).
NALEŻY PAMIĘTAĆ!
Antybiotykooporność stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia nas wszystkich. Efektywność antybiotyków, a tym samym możliwość skutecznego leczenia zakażeń i chorób bakteryjnych, zależy bezpośrednio od rozsądnego ich stosowania.
każdy z nas może odegrać kluczową rolę w utrzymaniu skuteczności antybiotyków, podejmując następujące kroki:
Stosuj antybiotyki tylko przeciwko infekcjom bakteryjnym: Antybiotyki są skuteczne tylko w leczeniu bakteryjnych infekcji, nie zaś wirusowych, takich jak przeziębienie czy grypa. Należy więc używać ich zgodnie z przeznaczeniem.
Przyjmuj antybiotyki wyłącznie na receptę lekarza: Samodzielne decydowanie o rozpoczęciu terapii antybiotykowej jest ryzykowne. Tylko lekarz może ocenić, czy antybiotyki są konieczne i dobrać odpowiednią dawkę. Nie żądaj antybiotyków, jeśli lekarz twierdzi, że ich nie potrzebujesz
Przyjmuj antybiotyki zgodnie z zaleceniami lekarza: Właściwe dawkowanie i czas trwania terapii są kluczowe dla skuteczności antybiotyków. Należy dokładnie przestrzegać zaleceń lekarza. Sam nie skracaj terapii
Unikaj samoleczenia antybiotykami: Nie używaj antybiotyków pozostałych z poprzednich terapii ani nie sięgaj po nie bez recepty. Samoleczenie może prowadzić do nieodpowiedniego stosowania leków.
Nie dziel się antybiotykami z innymi: Antybiotyki są dostosowane do konkretnych przypadków i nie powinny być stosowane przez inne osoby bez konsultacji z lekarzem.
Nie przechowuj niezużytych antybiotyków: Jeśli otrzymałeś więcej dawek antybiotyków, niż zalecił lekarz, zanieś je do apteki w celu bezpiecznej utylizacji.
Pamiętaj o higienie: Zapobiegaj infekcjom poprzez regularne mycie rąk, higieniczne przygotowywanie
posiłków, unikanie bliskiego kontaktu z chorymi, aktualizację szczepień i uprawianie bezpiecznego seksu
Przygotowuj żywność w sposób higieniczny: utrzymuj czystość, oddzielaj surową i ugotowaną żywność, dokładnie gotuj, utrzymuj żywność w bezpiecznej temperaturze, używaj bezpiecznej wody i surowców) oraz wybieraj żywność, która została wyprodukowana bez użycia antybiotyków w hodowli zwierząt.
Antybiotykooporność dotyka nas wszystkich i stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Dlatego kluczowe jest, abyśmy wszyscy podejmowali świadome i odpowiedzialne decyzje dotyczące stosowania antybiotyków, aby utrzymać ich skuteczność i zapewnić efektywne leczenie bakteryjnych infekcji. Edukujmy siebie i innych na temat racjonalnego stosowania antybiotyków, promujmy higieniczne praktyki, wspierajmy inicjatywy kontrolowania zakażeń i monitorowania oporności. Dzielmy się tą wiedzą z rodziną, przyjaciółmi i wspólnotą, tworząc wspólnie świadome społeczeństwo.
Więcej informacji na temat kampanii można znaleźć na stronach:
http://antybiotyki.edu.pl/edwa/
https://antybiotyki.edu.pl/edwa/pdf/2023/edwa2023_wystawa_tematyczna.pdf